پل ها: داخل جعبه صوتی سنتور پل های استوانه ای شکل (به قطر یک مداد معمولی) بین صفحات زیر و رو، در محل های معین می چسبانند. وظیفه پل ها این است که فشار صفحه ی رو را کنترل و از نشست کردن و تغییر شکل یافتن صفحه جلوگیری کنند. پل ها ضمنا در ایجاد تعادل و تن صدای ساز نیز مؤثرند. محل اتصال پل ها به نسبت موقعیت چوب متفاوت است. در ساخت بعضی سنتورها، به ویژه سنتورهایی که جعبه ی صوتی شان بزرگ تر است از پل های شانه ای نیز استفاده می شود.
خرک: قطعه کوچک چوبی استوانه ای به ارتفاع تقریبی 2 و قطر 1/5 سانتی متر است که از یک طرف، انتهای پین و مسطح آن روی صفحه قرار می گیرد و از طرف دیگر دارای برش هایی در سطوح جانبی است. روی خرک شیار کم عمقی برای مفتول روی خرک ایجاد می کنند. تعداد خرک های سنتور 18 عدد است که 9 عدد طرف چپ و 9 عدد طرف راست سنتور قرار می گیرند و از روی هر خرک یک گروه چهارتایی سیم که هم صدا کوک می شوند می گذرند. بهتر است ارتفاع خرک های طرف راست 2 میلی متر کوتاه تر از خرک های طرف چپ گرفته شوند تا سیم های طرف چپ در اصطلاح سوار بر سیم های طرف راست باشند.
اگر خرک های طرف چپ در فاصله یک سوم طول سیم ها قرار بگیرند، در جلو (پوزیسیون دوم) و پشت خرک (پوزیسیون سوم) فاصله اکتاو شنیده می شود و اگر خرک های طرف راست فاصله یک نهم طول سیم ها قرار بگیرند اکتاو چهارم وسعت سنتور شنیده می شود (پوزیسیون چهارم).
مفتول روی خرک: روی شیار هر خرک مفتولی از نوع ساچمه به طول 1/5 سانتی متر و قطر 2 میلی متر وجود دارد که مانع تماس سیم با چوب می شود و به این ترتیب صدای سیم ها شفاف تر به گوش می رسد.
گوشی ها: گوشی های سنتور، 72 میله از جنس فولاد یا فلزات ضد زنگ هستند که در ردیف های چهارتایی (جمعاً 18 ردیف) در داخل بدنه ی کلاف سمت راست سنتور قرار گرفته اند. قسمت بیرونی گوشی ها گاه به صورت مستطیل، گاه به صورت مربع و گاه چندبر است. طول گوشی ها گاه به صورت مخروط (کونیک) تراش می خورند. تراش قسمت بیرونی دارای سوراخی است که یک سر سیم داخل آن فرو می رود و اضافه ی سیم (چند سانتی متر) دور آن پیچیده می شود.
کلید کوک: وسیله ای فلزی به صورت T است. قسمتی که در دست قرار می گیرد ممکن است از جنس چوب باشد و در انتهای قسمت دیگر، سوراخ کم عمقی به شکل تراش سر گوشی وجود دارد.
شیطانک: دو قطعه چوب باریک و بلند و کم ارتفاع به طول قاعده ی ذوزنقه اند که در طرفین راست و چپ صفحه رویی سنتور چسبانده شده اند و در سطح رویی آنها شیارهای افقی کم عمقی به فاصله ی یک میلی متر و به تعداد سیم های سنتور برای عبور هر سیم ایجاد شده اند. در طول این دوشیطانک نیز شیاری وجود دارد که مفتولی فلزی، با همان طول، در آن جای گرفته است. قطر مفتول روی شیطانک یک تا یک و نیم میلی متر است.
سیم گیر: 72 مفتول فلزی کوچک (ساچمه) در ردیف هایی چهارتایی به طول 2/5 سانتی متر و قطر 1/5 میلی متر هستند که در بدنه ی کلاف سمت چپ قرار دارند. نیمی از طول هر سیم گیر، داخل چوب کلاف و نیم دیگر آزاد است که گره ی هر سیم جداگانه به هر یکی از آنها می افتد.
تعداد و جنس سیم ها: سنتور 72 سیم دارد که 36 سیم آن در گروه های چهارتایی روی 9 خرک طرف راست قرار دارند و رنگشان زرد و از آلیاژ مس یا برنج هستند و 36 سیم آن نیز در گروه های چهارتایی روی 9 خرک طرف چپ قرار دارند و رنگشان سفید و فلز فنری هستند و قطر آنها در هر دو طرف 0/40 است.
وسعت: وسعت معمول صدای سنتور یک نت بیشتر از سه اکتاو است و اگر از پوزیسیون چهارم استفاده شود این وسعت بیشتر می شود.
کوک سیم ها: سنتور دارای 27 صدا در سه پوزیسیون است که با توجه به نیاز نوازنده کوک های مختلفی خواهد داشت.
کلید نت نویسی: نت نویسی سنتور با کلید سل خط دوم حامل است.
مضراب: سنتور با دو مضراب چوبی با طول 22 سانتی متر نواخته می شود و هر یک از این مضراب ها از سه قسمت تشکیل شده اند:
- حلقه های مضراب حالت نیم دایره دارد و زایده ی کوچکی در انتهای آن وجود دارد و با انگشت های شست و سبابه و میانی دور حلقه را میگیرند.
- ساقه ی مضراب ترکه ی باریکی ست بین حلقه و سر مضراب.
- سر مضراب کمی پهن تر ساخته می شو و محل اصابت به سیم هاست. چنان که از چند دهه گذشته معمول شده، سر مضراب را با پارچه ضخیمی (اصطلاحاً نمد) می پوشانند تا صدای گرم و لطیف تری حاصل شود. بهترین چوب برای ساختن مضراب، چوب گردو، شمشاد و آزاد است.
انواع دیگر سنتور
1. سنتور معمولی، در اصطلاح "سل کوک"، دو ردیف 9تایی خرک در طرفین صفحه دارد که نت "دو" در آن همصدا با "دو" دیاپازون است و ساز استاندارد آموزش و کتاب های درسی است.
2. سنتور "لاکوک"، دو ردیف 9تایی خرک در طرفین صفحه دارد که نت "دو" در آن همصدا با "ر" دیاپازون است. این سنتور در اندازه ی کوچک تر ساخته می شود و از سازهای انتقالی است، یعنی باید برایش یک پرده پایین تر نت نویسی کرد و برای اجرا در گروه نوازی ها مناسب است.
3. سنتور باس که جعبه صوتی آن بزرگ تر از سنتور معمولی است سیم هایی با روکش فلزی در ضخامت های مختلف دارد و از روی هر خرک دو یا سه سیم می گذرند. صدا دهی این سنتور که هنوز در دست تجربه است و عمومیت لازم را نیافته است یک اکتاو بم تر از سنتور معمولی است.
4. سنتور کروماتیک: در این سنتور خطوط ملودی به سختی اجرا می شوند و بیشتر برای همراهی در گروه نوازی های بزرگ به کار می رود و وسعت آن برابر با وسعت سنتور معمولی است و خرک های بیشتر برای ایجاد نیم پرده و ربع پرده های اضافی دارد. نت نویسی سنتور کروماتیک با کلید سل است و 30 خرک بزرگ و کوچک برای ایجاد 41 صدا روی صفحه دارد.
5. سنتور کروماتیک بم (باس) با ساختار سنتور کروماتیک یک چهارم درست (شامل 8 صدا)، از طرف ضلع بزرگ تر خرک هایی اضافه دارد و این صداها با کلید "فا" خط چهارم نت نویسی می شوند. این سنتور جمعا دارای 35 خرک برای ایجاد 35 صدا روی صفحه است و البته در قسمت صداهای بالا چند خرک کمتر دارد.
امکانات اجرایی سنتور:
در این ساز، دوبل نت، انواع پاساژهای طولانی، آرپژ، تریل، تکیه ها، امتداد زمان نت هایی با کشش طولانی به وسیله مضراب ریز، استکاتو و بیشتر حالت ها قابل اجرا هستند.
سنتور، سازی است با قابلیت تک نوازی که در گروه نوازی ها نیز جایگاه مستحکمی دارد.
گاه سنتورهایی با تعداد بیشتری خرک (10، 11، 12) نیز به کار گرفته شده که کاربرد آموزشی نداشته است (منبع: سازشناسی ایرانی، مؤلفان: ارفع اطرایی، محمدرضا درویشی).